Rahim kanseri, rahim duvarı iç zarının kontrolsüz büyümesi ve kanser hücrelerini oluşturmasıdır. Genelde adet aralarında kanama veya aşırı âdet kanaması şeklinde şikâyet oluşturur. Çeşitli risk faktörleri olmak ile karşılanmamış estrojen yüksekliği en önemli sebeptir.
Karşılanmamış estrojen tanımı; adetin ilk günleri ile estrojen sentezi olur. Genelde 12 ila 15. Gün arası yumurtlama ile progesteron yükselmesi başlar. Estrojen anabolik, hücre çoğalmasını arttıran hormondur. Estrojenin bu hızlı ve kontrolsüz çoğalma etkisini yumurtlama ile artan progesteron azaltır ve olumsuz etkini karşılamış olur.
Genetik geçişli sendromlar haricinde genelde rahim kanseri riskleri estrojen artımı sebepleridir. Anovulasyon- yumurtlamama, erken menarş geç menopoz gibi durumlar bu anabolik ve kontrolsüz çoğalmayı arttırır. Bunlar içinde kilolu olmak ve hiç doğum yapmamış olmak önemli yer tutar.
Yüksek ve progesteronla karşılanmamış estrojen ana sebebidir.
En önemli şikâyet adet düzensizliğidir. Adet aralarında düzensiz kanama ya da adet miktarında artış gözlenir. Ağrılı adet, ağrı kesiciye yanıt vermeyen adet şikayetleri oluşur. Her zamankinden farklı adet görüyor olmak hekime başvurma sebebidir. Ayrıca karın şişliği, idrar yaparken zorlanma, kabızlık, karın ağrısı da geç rahim kanseri bulgusu olsa da gözlemlenmektedir. Adet aralarındaki kanama et suyu akıntısı şeklinde olmaktadır. Bu açıdan da uyarıcı olmalıdır.
Menopoza girmiş kadınlarda; en ufak bir vajinal kanama kesinlikle kontrol gerektirir. Menopoz sonrası kanamaların %10 ‘u rahim kanseridir. Çok büyük bir kısmı atrofi yani kuruluk sebebi olan bu hasta grubunda ofiste yapılan transvajinal ultrasonda rahim iç duvarı kalınlığı 1-2 mm’den az ise rahim kanseri riski düşük, kanama atrofi yani duvar incelmesi sebebi ile olduğu düşünülür. 3- 5 mm ölçülen duvar kalınlığı takip gerektirir. 5 mm ve daha fazla duvar kalınlığı var ise menopoz sonrası doku örneklemesi yani endometrial küretaj kesinlikle gereklidir.
Rahim kanseri erken evre yakalandığında yüksek oranda tedavi edilir. Bu sebeple tüm postmenopozal kanama ya histereskopik ya da küretaj ile rahim iç dokusunun patolojiye gönderilmesini gerektirir.
Eğer yapılan transvaginal ultrasonda rahim duvarı görüntüsünde asimetri var ise histereskopi yani kamera ile rahim içine bakılıp hedef odaklı ve tüm örnek alınmalıdır. Genel kalınlaşma söz konusu ise; endometrial küretaj, pipelle örnekleme gibi metotlarla patolojik tanı alınabilir. Rahim kanseri olmadan önce hiperplazi denilen öncü lezyonlar bu şekilde tespit edilip kanser tanısı almadan tam tedavi edilebilir.
Rahim kanseri tedavisinin ilk ve en önemli adımı cerrahidir.
Cerrahi, erken evre rahim kanserinde çoğu zaman tek başına yeterli olabilir.
Cerrahi sonrası veya cerrahiye uygun olmayan hastalarda uygulanabilir.
Amaç, lokal nüks riskini azaltmak ve kanser hücrelerini yok etmektir.
İleri evrelerde veya metastatik hastalıkta tercih edilir.
Kemoterapi, sistemik yayılım riskini azaltmak için radyoterapiyle birlikte veya tek başına kullanılabilir.
Özellikle progesteron reseptörü pozitif tümörlerde ve düşük dereceli kanserlerde etkilidir.
Hormon tedavisi, doğurganlığını korumak isteyen genç kadınlarda cerrahiye alternatif olarak düşünülebilir.
Son yıllarda ileri evre veya nüks eden rahim kanseri tedavisinde yenilikçi yöntemler kullanılmaktadır:
Bevacizumab (anjiyogenez inhibitörü),tümörün damar gelişimini engeller.
İmmünoterapiler (örn. PD-1 inhibitörleri, pembrolizumab) mikrosatellit instabilitesi yüksek (MSI-H) veya DNA tamir bozukluğu (dMMR) olan tümörlerde başarılı sonuçlar göstermiştir.
Endometrial hiperplazi tam olarak rahim kanseri öncü lezyonudur. Neyse ki tam kanser hücresi olmadan hiperplazi âdet kanamasında artış ve düzensizlik bulgusu vermekte böylece kanser olmadan tedavi imkânı doğmaktadır. Vajinal kanama düzensizliği ve fazlalığı ile başvuran hastanın yapılan ultrasonunda rahim yaprağı kalınlaşmış ve düzensiz ise; genişlemiş boşluk dediğimiz vukaoller var ise hiperplaziden şüphelenir. Kesin tanı alınacak patoloji ile konur. Bu aşamadan sonra patolojik tanıya, hastanın yaşına ve çocuk istemine göre karar verilmektedir.
Menopozda, çocuk sayısını tamamlamış bir hastada atipik ya da basit hiperplazide rahim alma ameliyatı yani histerektomi en iyi seçenek gibi görünmekte özellikle atipik hiperplazi varsa yapılması gereken histerektomidir. Atipik hiperplazi kanser oranı ve hızı çok yüksek, 1-2 yıl içinde kanser hücreleri oluşamaya başlayacağını gösteren patolojik tanıdır. Basit hiperplazi de kanser olma hızı daha yavaş ancak riski yüksektir. Yine menopoz sonrası hastalarda basit hiperplazi var ise rahim alma güvenli yol olarak gözükmekte.
Menopoz öncesi atipik yani yüksek riskli kanserojen hiperplazi var ise karar çocuk sayısına göre verilir. Hiç çocuğu olmayan hastada; progesteron tedavisi ardından tekrar örnekleme ile temiz patoloji var ise; çocuk sayısı tamamlanıp takibi öyle yapılır. Önerilen çocuk sayısı tamamladığında da yılda bir 3 yıl boyunca doku örneklemesi yani küretaj yapılıp kontrol edilmesidir.
Menopoz öncesi atipik hiperplazi olan çocuk sayısını tamamlamış hastalarda rahim alma ameliyatı önerilir.
Menopoz öncesi basit hiperplazi var ise; lokal ya da genel progesteron tedavisi ile takip edilebilir.
Progesteron tedavisi; vajinal ya da oral ilaç ya da Mirena denilen hormonlu rahim içi araç uygulanarak yapılır. Oral ya da vajinal uygulanan progesteron dozu hekiminiz tarafından verilmelidir. Ayrıca bu ilaçlar doğal progesteron içerir. Ama hormonlu spiral sentetik progesteron barındırdığı için bu metot; derin ven trombozu ve meme kanseri gibi ek durumların varlığında tercih edilmemelidir.
Özellikle atipik hiperplazi ve ileri yaş varlığında rahim alma ameliyatı yani histerektomi planlanmalıdır.
Rahim kanseri özellikle doğru yapılmış transvajinal ultrason ile anlaşılabilir.
İdrar kesesi boş yapılan transvajinal ultrasonda rahim duvarı kalınlığı 10 mm’ den yüksek, içi kan dolu küçük noktalar (vukaoller) rahim kas duvarı yani myometriuma doğru yayılmış alanlar var ve rahim büyümüş ise ilk başvuru anında da tanı konulabilir. Ancak tüm kanserlerde olduğu gibi doku örneklemesi kesinlikle gereklidir.
Histereskopik örnekleme ya da endometrial küretaj işlemi kesinlikle planlanmalıdır. Küretaj işlemi hem rahime hem de rahim ağzına aynı seansta ayrı ayrı yapılmalı ayrı patoloji kapları ile gönderilmelidir. Çünkü; bazı rahim ağzı ve rahim kanserleri aynı hücre tipi olduğunda (squamöz kanser) tanı karışabilir.
İki kanserin tedavisi farklı metotlar içereceği için sağkalım için çok önemlidir. Ayrıca jinekolojik bimanuel el ile muayenede de büyümüş rahim ve lenf nodları hissedilebilir.
Evre 1: tümör rahim duvarına sınırlıdır.
Evre 2: tümör rahim ağzına yayılmıştır. Tedavi cerrahidir. Rahim ve yumurtalık ve lenf nodları alınır. Ek kemoterapi hücre tipine ve hücre derecesine (grade) göre karar verilir. Sağkalım oranı %74 ‘tür. En sık tanı konulan evre, evre 2 ‘dir. Sağkalım oranı yüksektir.
Evre 3: lokal ve bölgesel yayılım vardır. Rahim, yumurtalık, tüpler, pelvik ve paraaortik pelvik lenf nodları alınıp patolojik inceleme yapılmalıdır. Patoloji sonucuna göre evreleme yapılır.
Ek tedavi gerekir. Cerrahi ve kemoterapide beklenen sağkalım oranı %50 ‘dir.
Evre 4: karın içine ve dışına yayılım vardır.
Evre 4 ‘te tedavi sitoredüksiyon yani tümör yükünü- küçültücü cerrahi ve kemoterapidir. Bu koşullar sağlandığında sağkalım %22 civarındadır.
Erken evre rahim kanserinin çoğu tedavi edilebilmektedir. Yayılım arttıkça sağkalım azalmaktadır. Anormal rahim kanaması, karın ağrısı, et suyu vajinal akıntı varlığında hekime başvurmak erken tanı ve tedavi açısından hayati önem arzeder!
Spor gibi aktiviteler yapmak gibi yaşam tarzı değişiklikleri ile rahim kanseri önlenebilir. Aslında bu maddeler doğum yapmak haricinde genel kansere karşı korunma metodudur. Tabi ki ailesel genetik geçişli rahim kanseri için bu korunma metotları ayrı önem arz eder.
Rahim kanseri bulaşıcı değildir.
Papsmear testi rahim ağzı kanseri tarama testidir. Bazen rahim hücreleri de dökülüp patolojide saptanabilir. Papsmear Atipik glandüler hücre anormalliği sonucu var ise kesinlikle küretaj işlemi ile rahim içi patolojik olarak kontrol edilmelidir.
Rahim kanseri eğer orta ileri evre ise ilişki sırasında ağrı hatta kanama yapabilir. Ağrı genelde bası etkisine bağlıdır.
Orta ileri evre rahim kanserinde rahim alma ameliyatı yani histerektomi yapılacağı için tedavi sonrası gebe kalmak mümkün değildir. Erken evre rahim kanserinde hekiminizin yönlendirmesi ile çocuk sahibi olunabilir.
Copyright 2025 Op. Dr. Pınar Batu Kartal. Tüm Hakları Saklıdır.
Kimler Normal Doğumu Kolay Yapar?
Kadın Genital Anatomisi
Tüp Bebekte Başarı Oranı
Op. Dr. Pınar Batu Kartal
İletişim